Barnevernet, czyli norweska Służba Opieki nad Dziećmi, często budzi zainteresowanie wśród Polaków mieszkających w Norwegii – niestety niekoniecznie już budzi pozytywne odczucia. Wokół tej instytucji narosło wiele mitów, szczególnie dotyczących sposobu, w jaki zajmuje się ona sprawami dzieci. W tym artykule przyjrzymy się, jak działa Barnevernet, na czym polega jej rola oraz jakie procedury są stosowane w przypadku interwencji.
Co to jest barnevernet?
Barnevernet to norweska instytucja odpowiedzialna za dobrostan dzieci i młodzieży. Jej działalność opiera się na ustawie o opiece nad dziećmi, która ma na celu zapewnienie dzieciom i młodzieży bezpieczeństwa, miłości, zrozumienia oraz dobrych i bezpiecznych warunków do rozwoju. Po nowelizacji ustawy z 2018 roku, dzieci mają prawo do interwencji państwa, gdy zachodzą uzasadnione podejrzenia o naruszenie ich praw.
Jak działa barnevernet?
W przypadku ochrony dziecka, procesy mogą być inicjowane na dwa główne sposoby. Pierwszy to zgłoszenie przez służby opieki społecznej działające na poziomie gminy lub powiatu, a drugi to bezpośredni kontakt z osobami dotkniętymi problemem, które samodzielnie szukają pomocy, lub zgłoszenie osób postronnych.
Zgłoszenia o sytuacjach wymagających interwencji mogą pochodzić od różnych źródeł. Do najczęstszych należą zgłoszenia od policji i innych służb. Wiele przypadków zgłaszają również same dzieci, ich rodziny, przyjaciele, sąsiedzi oraz instytucje publiczne, takie jak szkoły czy ośrodki zdrowia. Zgodnie z ustawą o ochronie dzieci, każdy ma prawo zgłaszać podejrzenia naruszenia dobra dziecka.
Niektóre grupy zawodowe, jak np. nauczyciele, mają obowiązek zgłaszania sytuacji potencjalnie szkodzących dzieciom. Po otrzymaniu zgłoszenia, służby rozpoczynają dochodzenie w celu ustalenia rzeczywistej sytuacji w rodzinie. Dochodzenie może obejmować wizyty domowe, wywiady, a także konsultacje z innymi instytucjami.
Po zakończeniu dochodzenia możliwe są różne scenariusze:
- Sprawa zostaje umorzona.
- Podejmowane są decyzje o dobrowolnych środkach pomocy.
- Sprawa trafia do komunne w celu zastosowania środków przymusu.
- Sprawa jest zamykana z różnych powodów, np. gdy zgłoszenie było fałszywe.
W większości przypadków, działania Agencji Ochrony Dziecka koncentrują się na dobrowolnej pomocy rodzinie. Celem jest przyczynianie się do pozytywnych zmian, zarówno u dziecka, jak i w całej rodzinie. Rodziny często otrzymują porady, wsparcie w postaci zajęć rekreacyjnych, a także pomoc terapeutyczną.
W sytuacjach, gdy wymagane są bardziej zdecydowane kroki, państwo może zainicjować postępowanie w celu wdrożenia środków przymusowych. W przypadkach, gdy środki te nie przynoszą postępu, możliwe jest wszczęcie procedury zgodnie z dalszymi artykułami ustawy o ochronie dzieci – czyli procedury odebrania dziecka rodzicom w celu umieszczenia w rodzinie zastępczej.
Prawa dziecka w procesie
Prawa dziecka w procesie regulowane są przez barnevernloven § 6-3. Nacisk kładziony jest na informowanie, konsultowanie oraz uwzględnianie opinii dziecka, szczególnie gdy ukończyło 12 lat. Oznacza to, że dziecko powinno zostać wysłuchane i jego zdanie na temat sytuacji powinno mieć przełożenie w postępowaniu.
Jeśli dziecko ukończyło 15 lat, może występować w charakterze strony w sprawie i dochodzić swoich praw.
Podsumowanie
W 2010 r. rodziny zastępcze i inne ośrodki miały pod opieką ogółem 6980 dzieci i młodzieży. Mimo nieporozumień i mitów, głównym celem barnevernet jest zapewnienie bezpiecznego i zdrowego środowiska rozwojowego dla najmłodszych. Działania Barnevernet są ściśle regulowane prawnie, co zapewnia odpowiednią ochronę praw dziecka oraz sprawiedliwość procesu.
