Podatek od majątku (norw. formuesskatt) to norweski podatek naliczany od majątku netto osoby fizycznej na koniec roku podatkowego. Obejmuje on wartość posiadanych aktywów pomniejszoną o długi – przykładowo środki na rachunkach bankowych (bankinnskudd), akcje (aksjer), pojazdy (np. samochód) oraz nieruchomości (fast eiendom). Podatek ten jest płacony co roku, jeśli majątek netto przekracza ustalony limit zwolniony z opodatkowania. Formuesskatt w Norwegii jest pobierany na dwóch poziomach: część podatku trafia do gminy, a część do budżetu państwa.
Kogo dotyczy norweski formuesskatt?
Podatkowi od majątku podlegają osoby fizyczne, których majątek netto (nettoformue) przekracza kwotę wolną od podatku. Oznacza to, że jeśli łączna wartość posiadanych nieruchomości, oszczędności i innych aktywów przewyższa sumę zobowiązań (długów), to powstaje tzw. skattepliktig formue – majątek podlegający opodatkowaniu. W praktyce formuesskatt obciąża zatem zamożniejsze osoby, których czysty majątek przekracza 1,76 mln NOK (limit dla osoby samotnej, szczegóły poniżej). Osoby o niższym majątku nie płacą tego podatku w ogóle, ponieważ ich formue mieści się poniżej progu zwolnienia.
Co do zasady formuesskatt dotyczy rezydentów podatkowych Norwegii oraz osób nierezydentnych posiadających majątek na terytorium Norwegii. Rezydenci podatkowi w Norwegii muszą zadeklarować i opodatkować całość swojego światowego majątku – bez względu na to, czy znajduje się on w Norwegii, czy za granicą. Natomiast nierezydenci podlegają formuesskatt tylko od majątku, który znajduje się w Norwegii. Innymi słowy, jeżeli osoba mieszkająca na stałe za granicą posiada np. dom lub środki na koncie w Norwegii, to od ich wartości zapłaci podatek majątkowy w Norwegii, ale majątek znajdujący się poza Norwegią nie będzie w Norwegii opodatkowany.
Kwota wolna od podatku i stawki formuesskatt (2023–2025)
Norweski podatek od majątku ma ustaloną kwotę wolną od podatku (fribeløp, znane też jako grensebeløp lub bunnfradrag) oraz progresywne stawki podatkowe. Poniżej przedstawiamy obowiązujące progi i stawki w latach 2023, 2024 i 2025:
- 2023: Kwota wolna od podatku wynosi 1 700 000 NOK dla osoby samotnej (dla małżonków rozliczanych wspólnie – łącznie 3 400 000 NOK). Majątek netto do tej kwoty jest zwolniony z podatku. Nadwyżka powyżej 1,7 mln NOK jest opodatkowana stawką 1,0% (w tym 0,7% podatek gminny i 0,3% podatek państwowy). Dodatkowo, od części majątku przekraczającej 20 mln NOK obowiązuje wyższa państwowa stawka, co podnosi łączny podatek do 1,1% od nadwyżki ponad 20 mln NOK (0,7% gmina + 0,4% państwo).
- 2024: Progi i stawki pozostały bez zmian w porównaniu do 2023 roku. Kwota wolna nadal wynosi 1 700 000 NOK (3 400 000 NOK dla par). Stawka podatku od nadwyżki powyżej progu to 1,0% (0,7% gmina + 0,3% państwo), a dla części majątku przewyższającej 20 000 000 NOK – 1,1% (0,7% + 0,4%).
- 2025: W 2025 r. nastąpiło podwyższenie kwoty wolnej od podatku do 1 760 000 NOK (dla małżonków łącznie 3 520 000 NOK). Zmieniono także podział stawek między gminę a państwo – podatek gminny obniżono do maks. 0,525%, zaś podatek państwowy podwyższono do 0,475% od nadwyżki majątku do ~20,7 mln NOK oraz 0,575% dla majątku powyżej ~20,7 mln NOK. Sumaryczna stawka pozostała jednak na poziomie 1,0% wartości majątku ponad kwotę wolną (oraz 1,1% dla części przekraczającej drugi próg ~20,7 mln NOK).
Warto podkreślić, że powyższe stawki łączą w sobie podatek gminny i państwowy. Stawka części gminnej wynosiła 0,7% dla lat 2023–2024, a od 2025 r. 0,525%. Stawki części państwowej w latach 2023–2024 wynosiły 0,3% dla majątku ponad próg podstawowy oraz dodatkowe 0,1 pkt proc. (czyli 0,4% łącznie) dla części majątku powyżej 20 mln NOK. W 2025 r. stawki państwowe wzrosły do 0,475% i 0,575% (odpowiednio dla przedziału ponad próg podstawowy i dla majątku >20,7 mln NOK) przy jednoczesnym obniżeniu stawki gminnej.
Obliczanie majątku netto i wartości poszczególnych składników
Podstawą opodatkowania formuesskatt jest majątek netto danej osoby na koniec roku (stan na 31 grudnia). Netto majątek (nettoformue) oblicza się jako suma wartości posiadanych składników majątku pomniejszona o posiadane długi. Do majątku wlicza się m.in. nieruchomości, środki na kontach bankowych, akcje, pojazdy i inne cenne składniki mienia. Jeżeli wartość aktywów przewyższa zobowiązania, powstaje dodatni majątek netto podlegający opodatkowaniu (jeśli przekracza kwotę wolną, jak wspomniano wyżej).
Co ważne, do celów podatkowych wiele składników majątku wycenianych jest według specjalnych zasad, często po wartości niższej od rynkowej. Wartość podatkowa nieruchomości na potrzeby formuesskatt nazywana jest ligningsverdi (wartość oszacowana przez urząd skarbowy) i zazwyczaj stanowi tylko ułamek wartości rynkowej:
- Dla domu lub mieszkania stanowiącego główne miejsce zamieszkania podatnika (primærbolig) przyjmuje się około 25% wartości rynkowej – oznacza to 75% ulgę w podstawie opodatkowania tej nieruchomości. Jeśli jednak wartość takiej primærbolig przekracza 10 mln NOK, to nadwyżka ponad 10 mln jest już liczona w 70% wartości (czyli z mniejszą, 30% ulgą).
- Dla porównania, dodatkowe domy/mieszkania (sekundærbolig, np. mieszkanie na wynajem lub druga nieruchomość) są liczone w 100% wartości – brak tu ulgi podatkowej.
- Udziały kapitałowe, takie jak akcje i udziały w spółkach (w tym wartość nieruchomości komercyjnych posiadanych poprzez spółki), wchodzą do podstawy w 80% swojej wartości (20% rabatu).
Jak obliczyć majątek do formuesskatt?
Aby obliczyć swój majątek netto na potrzeby formuesskatt, należy zsumować wartość poszczególnych składników majątku według odpowiednich zasad wyceny, a następnie odjąć od tej sumy swoje zobowiązania (długi).
W większości przypadków nie przyjmuje się pełnej wartości rynkowej – zastosowanie mają tzw. verdsettingsrabatter (rabaty wyceny). Oto jak to wygląda w praktyce w 2023 i 2024 roku:
- Nieruchomość, w której mieszkasz (primærbolig) poniżej 10 mln NOK: 25% wartości rynkowej
- Primærbolig powyżej 10 mln NOK: część przekraczająca 10 mln liczona w 70%
- Dom wakacyjny (fritidsbolig) w Norwegii: 100% wartości rynkowej
- Nieruchomości zagraniczne: najpierw liczone w 30% wartości rynkowej, a potem z 80% tej kwoty.
- Inne nieruchomości (sekundærbolig): 100% wartości rynkowej (brak ulgi)
- Akcje, obligacje, fundusze inwestycyjne: 80% wartości
- Środki na koncie bankowym i gotówka: 100%
- Samochody, motocykle, łodzie: 100%
- Portfele kryptowalut: 100% wartości rynkowej na dzień 31 grudnia
Co z kredytami?
Długi (np. kredyt hipoteczny) odejmujemy od majątku, ale tylko proporcjonalnie do finansowanego składnika. Przykład: jeżeli masz kredyt na primærbolig, odejmujesz tę część od wartości primærbolig, liczonej wg 25%. Jeśli masz kredyt gotówkowy, możesz odjąć go od całego majątku.
Wzór na majątek netto:
(Wartość aktywów × odpowiednie procenty) – (Wartość zadłużenia × odpowiednie procenty) = majątek netto (formue)
Jeśli majątek netto przekracza kwotę wolną od podatku – płacisz formuesskatt od nadwyżki.
Przykład obliczenia podatku od majątku
Dla zobrazowania działania podatku od majątku, rozważmy hipotetyczny przykład. Załóżmy, że Pan Jan jest rezydentem podatkowym Norwegii i posiada następujący majątek:
- Dom jednorodzinny (jego primærbolig) o szacunkowej wartości rynkowej 5 000 000 NOK. Na potrzeby formuesskatt jego ligningsverdi wynosi 25% tej kwoty, czyli 1 250 000 NOK (przyjmujemy, że wartość domu nie przekracza progu 10 mln NOK).
- Oszczędności na koncie bankowym w wysokości 500 000 NOK.
- Samochód osobowy o wartości 200 000 NOK.
- Brak długów (przyjmujemy, że Pan Jan spłacił wszystkie kredyty, więc jego zobowiązania = 0).
Łączna wartość brutto majątku Pana Jana to suma powyższych aktywów: 1 250 000 + 500 000 + 200 000 = 1 950 000 NOK. Ponieważ nie ma on długów, jego majątek netto wynosi również 1 950 000 NOK. Kwota wolna od podatku to 1,76 mln NOK (próg dla osoby samotnej w 2025). Nadwyżka ponad ten próg wynosi więc 1 950 000 – 1 760 000 = 190 000 NOK.
Podatek od majątku zostanie obliczony tylko od tej nadwyżki. W 2025 obowiązuje stawka 1,0% dla majątku powyżej progu (do 20 mln NOK). Zatem Pan Jan zapłaci roczny podatek majątkowy w wysokości ok. 1 900 NOK (to jest 1% z 190 000 NOK). Kwota ta dzieli się na podatek gminny i państwowy – 0,525% (997,5 NOK) zasili budżet gminy, a 0,475% (902,5 NOK) budżet państwa. Gdyby majątek Pana Jana nie przekraczał 1,76 mln NOK, nie płaciłby on w ogóle formuesskatt (kwota wolna chroni osoby o mniejszym majątku przed tym podatkiem).
Formuesskatt w Norwegii a sytuacja w Polsce
Ciekawostką dla polskiego podatnika może być fakt, że w Polsce nie istnieje odpowiednik norweskiego podatku od całkowitego majątku osobistego. Polska (podobnie jak większość krajów, np. Szwecja, Dania czy Włochy) nie stosuje corocznego podatku od wartości posiadanego majątku netto. Istnieją oczywiście inne daniny majątkowe – np. podatek od nieruchomości w Polsce naliczany przez gminy, jednak ma on zupełnie inny charakter (jest naliczany od powierzchni nieruchomości według stawek kwotowych, niezależnych od wartości rynkowej).
Nie ma w Polsce podatku, który obciążałby całościowo majątek prywatny powyżej określonej kwoty, tak jak ma to miejsce w Norwegii. Dlatego podatek od majątku (formuesskatt) w Norwegii jest unikalnym rozwiązaniem, z którym polscy rezydenci podatkowi spotykają się dopiero rozpoczynając działalność lub pracę w Norwegii.
Masz pytania dotyczące podatku od majątku lub innych podatków w Norwegii? Lub potrzebujesz pomocy w rozliczeniu rocznym?
Skontaktuj się z nami: +47 21 38 38 21.
Jesteśmy dostępni od poniedziałku do piątku w godzinach 9:00 – 21:00 i chętnie pomożemy!
Autor artykułu: Marcin – marcin@efirma.no
