Feriepenger – najważniejsze zasady i prawa

Najczęściej z urlopem i feriepenger spotykamy się w okresie urlopowym, czyli standardowo w lecie. W tym czasie albo pracodawca ogłasza fellesferie, albo sami wnioskujemy o czas na wypoczynek. Jednak czy na pewno wiesz, kiedy możesz to zrobić? Ile możesz dostać urlopu? Jakie pieniądze Ci przysługują i czy są one opodatkowane? Przeczytaj, aby się dowiedzieć.

Ile przysługuje Ci urlopu?

Standardowo w Norwegii przysługuje 25 dni roboczych urlopowych. Dni robocze liczymy od poniedziałku do soboty, natomiast niedziela i święta już nie są nimi. Oznacza to, że przysługują zwykle cztery tygodnie i jeden dzień urlopu w każdym roku kalendarzowym. Jeśli ukończyłeś 60 lat, należy Ci się dodatkowy tydzień urlopu, czyli łącznie 31 dni.

Nawet jeśli zgodnie z harmonogramem pracy nie pracowałbyś w dany dzień roboczy, to jest on odliczany od urlopu. Przykładowo: biorąc dwa tygodnie urlopu w lipcu mamy na koncie 12 dni urlopowych.

Dodatkowa zasada: pamiętaj, że masz prawo rezygnacji z urlopu w terminie wybranym przez pracodawcę, jeśli feriepenger jest równe mniej od Twojej standardowej wypłacie. W tej sytuacji dni urlopowe powinny zostać przeniesione na kolejny rok lub anulowane.

Inaczej wygląda sytuacja przy zatrudnieniu w ciągu roku.

Tutaj osoby zatrudnione po 30 września mają prawo maksymalnie do 6 dni urlopu w tym roku, natomiast osoby zatrudnione przed 30 września mają już prawo do pełnego urlopu. Dodatkowo w sytuacji zatrudnienia w trakcie roku pomniejszasz urlop o wykorzystany u poprzedniego pracodawcy lub w trakcie bycia na bezrobociu, jeśli je wykorzystałeś.

Kiedy mogę pójść na urlop?

Okres, w którym będziesz na urlopie powinien być ustalony w porozumieniu z pracodawcą. Jeśli jednak nie możecie dojść do porozumienia – pracodawca ma ostateczne zdanie i to on może określić urlop według zasad ustawowych.

Poza sytuacjami wyjątkowymi, możesz zażądać od pracodawcy poinformowania o terminie urlopu na co najmniej dwa miesiące przed jego rozpoczęciem. To oznacza, że jeśli pracodawca na początku maja ustala nam urlop na początek czerwca – mamy prawo mu odmówić i zażądać ustalenia urlopu minimum na początku lipca.

Jako pracownik masz prawo żądać, żeby 18 dni roboczych urlopu było w okresie od czerwca do końca września. Nie dotyczy to pracowników, którzy zatrudnili się po 15 sierpnia. Możemy również żądać, żeby pozostałe 7 dni roboczych urlopu było wyznaczonych jednym ciągiem. Także jeśli chcemy mieć 18 dni roboczych urlopu w wakacje – możemy tego zażądać, a pracodawca nie może odmówić, poza drobnymi wyjątkami ustawowymi.

Mamy również prawo do ustalenia z pracodawcą przeniesienia do 12 dni urlopu na następny rok lub wzięcia do 12 dni urlopu z kolejnego roku. Takie ustalenia powinny zostać zawarte pisemnie.

Czy szef może nam przerwać lub zmienić urlop?

Gdy mamy ustalony urlop, na który się wybieramy lub już na nim jesteśmy, może dojść do sytuacji w której pracodawca będzie potrzebował naszej obecności w pracy. Wtedy szef może zmienić lub przerwać nasz urlop w jego trakcie w sytuacjach wyjątkowych nieprzewidzianych wcześniej.

Pracownik może w takim przypadku żądać odszkodowania. Powinniśmy jeszcze przed zmianą lub przerwaniem urlopu przedstawić wstępnie koszty związane ze zmianami lub przerwaniem. W przypadku przerwania będą to na pewno koszty biletu powrotnego, utraconych dni urlopu i opłaconych atrakcji. W przypadku zmian np. koszty anulowania wyjazdu.

Jeśli zachorowałeś przed urlopem – masz prawo żądać przesunięcia urlopu na termin późniejszy w danym roku. Uzgodnienie przesuniętego urlopu odbywa się na zasadach jak wcześniej. Podobnie wygląda sytuacja jeśli zachorujesz w trakcie urlopu. Masz wtedy prawo do przeniesienia części urlopu, w której chorowałeś na termin późniejszy i skorzystanie z sykepenger na standardowych zasadach. Musisz pamiętać o dostarczeniu pracodawcy zwolnienia lekarskiego zaraz po urlopie, żeby skorzystać z tej opcji.

Jakie pieniądze mi przysługują na urlop?

Standardowo do Twojej pensji pracodawca powinien DOKŁADAĆ minimum 10,2%, a po 60 roku życia 12,5%. Te pieniądze powinny zostać wypłacone w momencie, gdy zdecydujesz się wykorzystać urlop i powinny być proporcjonalne do jego długości. Także przykładowo: zarobiłeś 300.000 koron brutto w poprzednim roku, to pracodawca 30.600 koron odłożył na Twój urlop. Gdy decydujesz się na wzięcie 10 dni urlopu, pracodawca powinien wypłacić 40% z wypracowanych feriepenger, czyli 12.240 koron. Jeśli nie wykorzystasz urlopu w danym roku – feriepenger przechodzi na rok kolejny.

Jest też inna metoda na wypłacanie feriepenger – część wykraczająca ponad standardowe wynagrodzenie można wypłacić wraz z wypłatą za czerwiec. Na przykład: przypuśćmy, że nasze zarobki w tym roku wynoszą 300.000 koron co daje 25.000 koron brutto miesięcznie. Wzięliśmy urlop na cały wrzesień i pracodawca korzysta z wspomnianej metody. Wtedy za wrzesień dostaniemy standardowo 25.000 koron brutto, natomiast pozostałe 5.600 zgromadzonych pieniędzy urlopowych dostaniemy wraz z wypłatą za czerwiec.

Czy feriepenger jest opodatkowane?

Tak, feriepenger jest opodatkowane. Natomiast standardowo, jeśli feriepenger jest wypłacane za rok poprzedni to nie pobiera się zaliczki na podatek.

To oznacza, że otrzymując feriepenger dostaniemy je w kwocie brutto takiej jak było naliczone, ale przyjdzie nam się z tego rozliczyć w rozliczeniu rocznym. Z tego powodu oddajemy też większe zaliczki w standardowe miesiące pracy, żeby nie płacić ich w wakacje. Wyjątkiem jest kildeskatt 25%. Będąc na kildeskatt dostaniemy 25% mniej feriepenger, niezależnie od tego kiedy i za jaki rok jest wypłacane.

Co w przypadku zwolnienia?

Urlop powinien zostać wykorzystany zawsze w danym roku, czyli nawet jeśli zmieniłeś pracodawcę przykładowo w lipcu, to nowy pracodawca ma obowiązek udzielenia Ci urlopu tak, jakbyś tego pracodawcy nie zmienił. Pracodawca może odliczyć dni urlopu, które wykorzystałeś u poprzedniego pracodawcy lub jak byłeś na urlopie w trakcie bezrobocia.

Feriepenger natomiast powinno zostać wypłacone w całości z uwzględnieniem zaliczki na podatek. Pieniądze wakacyjne muszą być wypłacone wraz z ostatnią wypłatą, nie można ich odkładać na czas wakacji. Zakończenie pracy musi wiązać się z pełnym rozliczeniem z byłym pracodawcą. W przypadku braku wypłaty należy zgłosić to do ministerstwa pracy oraz złożyć oficjalne roszczenie u byłego pracodawcy. W sytuacji zmiany pracodawcy, nowy pracodawca nie wypłaci świadczenia urlopowego w danym roku, nawet jeśli przysługują Ci dni urlopowe. Powinieneś do tego wykorzystać pieniądze, które wypłacił Ci były pracodawca wraz z ostatnią wypłatą.

Co gdy pracodawca nie da urlopu?

Ustawa o urlopie zobowiązuje pracodawcę do postępowania według zasad urlopowych. W przypadku, gdy pracodawca nie chce udzielić urlopu lub w inny sposób łamie prawo, możesz ubiegać się o odszkodowanie. Obejmuje ono straty ekonomiczne oraz straty niepieniężne. Brak urlopu oznacza gorsze samopoczucie, które ustawowo podlega odszkodowaniu.

To pracodawca ma obowiązek ustanowić urlop zgodny z ustawą. Jeśli nie może z Tobą dojść do porozumienia to powinien ustalić urlop samodzielnie mimo wszystko. Jeśli tego nie zrobi to on podlega odpowiedzialności. W takiej sytuacji masz prawo do odszkodowania, nawet jeśli sam nie prosiłeś o urlop.

Inne ustalenia

Pracodawcy mogą mieć inne ustalenia niż ustanowione w prawie. Często związki zawodowe w porozumieniu z pracodawcą ustalają lepsze warunki niż ustalone w przepisach. Opisane przez nas prawa są wymogami minimalnymi. Nie możesz mieć gorszych warunków przy pracy na etacie.

Podsumowanie

• Co roku mamy prawo do 25 dni roboczych urlopowych. Dni robocze liczy się od poniedziałku do soboty.
• Pracodawca dokłada do Twojej pensji minimum 10,2% feriepenger (12,5% po 60 r.ż.), które powinien wypłacić w momencie urlopu, proporcjonalnie do jego trwania.
• Pracownik z pracodawcą ustala urlop, ale to pracodawca ma głos ostateczny.
• Jeśli zachorujesz w trakcie urlopu – przedłóż zwolnienie lekarskie i zażądaj przełożenia urlopu.
• Feriepenger jest ZAWSZE opodatkowane, nie podlega jednak często zaliczce na podatek dochodowy.
• Przy zwolnieniu pracodawca musi oddać naliczone feriepenger pomniejszone o zaliczkę na podatek.
• Jeśli pracodawca nie spełnia przepisów – masz prawo do odszkodowania i jest je łatwo uzyskać przez prawnika.