Foreldrepenger – zasiłek rodzicielski

Foreldrepenger

Świadczenia rodzicielskie

Zasiłek rodzicielski ma zastąpić dochód, podczas przebywania w domu z dzieckiem.

1.Kryteria przyznania

1.1 Wymogi

Są 3 wymagania, które należy spełnić, aby otrzymać zasiłek:

• pracować w Norwegii w ciągu 6 z ostatnich 10 miesięcy
• osiągnąć minimalny dochód w wysokości co najmniej 0,5 G, czyli 62 014 NOK
• mieszkać w Norwegii ( lub być członkiem w systemie norweskich ubezpieczeń społecznych)

1.2 Co zaliczane jest do dochodu?

Do dochodu zaliczamy również wpływy z następujących świadczeń:

• sykepenger (chorobowych)
• pleiepenger (pielęgnacyjnych)
• arbeidsavklaringspenger (rehabilitacyjnych)
• svangerskapspenger (ciążowych)
• dagpenger (dla bezrobotnych)
• opplæringspenger (szkoleniowych)
• a także wcześniej przyznane foreldrepenger

A także dochód z:

• pracy z innego kraju EOG
• wynagrodzenia dla urzędników i pracowników służby cywilnej, którzy zostali zwolnieni z powodu odwołania stanowiska lub utraty pracy (ventelønn)
• odprawy (sluttpakke)
• wynagrodzenia od pracodawcy w trakcie dalszego lub ustawicznego kształcenia

1.3 Kto jest członkiem norweskiego systemu ubezpieczeń społecznych? 

Pracując odprowadzamy składki od 1 miesiąca, więc już po tym okresie pracy w  Norwegii jesteśmy uprawnieni do świadczenia, ponieważ stajemy się tym samym członkiem norweskiego systemu ubezpieczeń społecznych.

Warto zauważyć, że praca w Norwegii nie zawsze jest równoznaczna ze spełnieniem tej zasady. Jeśli jesteśmy np. pracownikami oddelegowanymi do pracy w Norwegii, a nasz pracodawca rozlicza się np. w Polsce, wtedy automatycznie jesteśmy członkami polskiego systemu i przysługują nam tylko polskie świadczenia.

1.4 Foreldrepenger, a engangsstønad

Pobranie becikowego (engangsstønad) wyklucza późniejsze pobieranie foreldrepenger.

2.Długość zasiłku

2.1 Ogólne zasady

Składając wniosek o zasiłek rodzicielski, decyduje się o długości okresu zasiłku. Wybór dokonany we wniosku matki dotyczy również ojca lub partnera/ki i nie można go później zmienić. Długość zasiłku zależy od tego tego, czy oboje rodziców ma prawo do świadczenia rodzicielskiego.  Możliwe są następujące kombinacje:

• zarówno ojciec i matka mają prawo do świadczeń
• tylko matka ma prawo do świadczeń
• tylko ojciec ma prawo do świadczeń
• samotny rodzic (może to być zarówno matka jak i ojciec)
• pary homoseksualne (matka z partnerką / ojciec z partnerem)

W niektórych przypadkach wymagane jest, aby matka wykazywała aktywność, spełniając jeden z warunków:

• pracować na minimum 75% etatu
• podjąć naukę w pełnym wymiarze godzin
• łączyć edukację z pracą, która razem staje się pełnoetatowa
• być całkowicie zależnym od pomocy w opiece nad dzieckiem z powodu choroby
• uczestniczyć w programie kwalifikacji
• uczestniczyć w pełnym wymiarze godzin w programie wprowadzającym dla nowo przybyłych imigrantów

Okres zasiłku rodzicielskiego składa się z zasiłku macierzyńskiego (mødrekvoten), zasiłku ojcowskiego (fedrekvoten) i wspólnego okresu, który można podzielić (fellesperioden). Świadczenie można pobierać w formie 80% (okres jest wtedy wydłużony) lub z 100% stawki (okres jest wtedy krótszy). Cały okres można również dowolnie zaplanować, trzymając się tylko ogólnych terminów. Jednakże każda planowana zmianę, należy odpowiednio wcześniej zgłosić do NAV.

2.2 Zarówno ojciec i matka mają prawo do świadczeń

Matka – 3 tygodnie (przed porodem) +15 tygodni na 100% stawki lub 19 tygodni na 80% stawki
Pierwsze 6 tygodni musi być wykorzystane zaraz po porodzie, pozostałe 9 może być wykorzystane później.

+ Ojciec – 15 tygodni 100% stawki lub 19 tygodni  80% stawki
nie ma znaczenia co w tym czasie robi matka

+ Wspólny okres – 16 tygodni 100% stawki lub 18 tygodni 80% stawki ( można je podzielić według własnego uznania między rodziców)
wymóg aktywności matki jeśli ojciec ma pobierać świadczenie

W niektórych przypadkach istnieje także możliwość zaczęcia pobierania zasiłku 12 tygodnie przed porodem, lecz wtedy okres wspólny zostanie zmniejszony.

2.3 Tylko matka ma prawo do świadczeń

3 tygodnie (przed porodem) +46 tygodni na 100% stawki lub 56 tygodni na 80% stawki

2.4 Tylko ojciec ma prawo do świadczeń

Tylko ojciec ma prawo do świadczeń
Częsta sytuacja wśród Polaków w Norwegii. Pobieranie świadczenia jest możliwe także wtedy kiedy matka pozostaje wraz z dzieckiem w Polsce.

40 tygodni z 100% stawki lub 50 tygodni z 80% stawki
Pierwszego dnia 7 tygodnia po urodzeniu się dziecka rozpoczyna się okres, kiedy to ojciec może przejść na zasiłek ojcowski.  Jednak jeśli matka jest uprawniona do urlopu macierzyńskiego, musi wykorzystać co najmniej 14 tygodni (wynika to z wymogów ZUSu),  ojciec więc może wykorzystać swój norweski okres najwcześniej dopiero po tym czasie.

Jeśli matka nie jest uprawniona do macierzyńskiego w Polsce, musi spełniać wymóg aktywności.

2.5 Samotny rodzic 

Może to być zarówno matka jak i ojciec

– samotna matka – 3 tygodnie (przed porodem) +46 tygodni z 100% stawki (łącznie 49 tygodni)
lub 3 tygodnie (przed porodem) +56 tygodni z 80% stawki (łącznie 59 tygodni)

– samotny ojciec – 46 tygodni 100% stawki lub 56 tygodni z 80% stawki

2.6 Pary homoseksualne 

matka z partnerką / ojciec z partnerem

Matka + Matka

Matka  – 3 tygodnie (przed porodem) +15 tygodni na 100% stawki lub 19 tygodni na 80% stawki
Pierwsze 6 tygodni musi być wykorzystane zaraz po porodzie, pozostałe 9 może być wykorzystane później.

+ współmatka – 15 tygodni 100% stawki lub 19 tygodni  80% stawki (można rozpocząć pobieranie 7 tygodni po porodzie lub później, jednak należy wnioskować najpóźniej tuż przed końcem okresu wspólnego lub wnioskować o odroczenie)
nie ma znaczenia co w tym czasie robi matka

+ Wspólny okres – 16 tygodni 100% stawki lub 18 tygodni 80% stawki ( można je podzielić według własnego uznania między rodziców)
wymóg aktywności matki jeśli ojciec ma pobierać świadczenie

Ojciec + ojciec

Ojciec 1 – 15 tygodni na 100% stawki lub 19 tygodni na 80% stawki
bez znaczenia co robi ojciec 2

Ojciec 2 -15 tygodni na 100% stawki lub 19 tygodni na 80% stawki
bez znaczenia co robi ojciec 1

Wspólny okres – 16 tygodni 100% stawki lub 18 tygodni 80% stawki
wymóg aktywności ojca ( na tej samej zasadzie co aktywność matki)

Biologiczny ojciec dziecka otrzymuje cały okres zasiłku rodzicielskiego jako ojciec 1. Drugi ojciec może otrzymywać zasiłek rodzicielski, jeśli adoptuje pasierba. Ojcostwo w charakterze ojca biologicznego musi zostać zatwierdzone w Norwegii, aby można było otrzymać świadczenia rodzicielskie. Jeśli dziecko jest adoptowane i żaden z ojców nie jest ojcem biologicznym można wybrać który ojciec będzie ojcem 1.

Po 6 tygodniach można zawiesić pobieranie świadczenia (po złożeniu odpowiedniego wniosku) i wykorzystać je w dowolnym momencie w ciągu 3 lat. W niektórych przypadkach, zawiesić świadczenie można od razu patrz  7. Praca i jednoczesne pobieranie świadczenia

3.Sytuacje nietypowe

3.1 Bliźnięta

W przypadku narodzin bliźniąt – otrzymuje się dodatkowe 17 tygodni z 100% stawki lub 21 tygodni z 80% stawki.

3.2 Wieloraczki

W przypadku wieloraczków otrzymuje się dodatkowe 46 tygodni z 100% stawki lub 56 tygodni z 80% stawki

3.3 Wcześniaki

Jeśli dziecko urodziło się przed 33. tygodniem ciąży, okres zasiłku rodzicielskiego zostaje przedłużony o tę samą liczbę tygodni o normalna długość ciąży. Długość przedłużonego okresu jest niezależna od tego ilości dzieci. Zasada obowiązuje zarówno przy pobieraniu 80% zasiłku czy 100%.

3.4 Urodzenie martwego dziecka 

Matki, które urodziły martwe dziecko, będą miały prawo do 30 dni foreldrepenger lub, jeśli nie wypracowały sobie prawa do tego świadczenia, do engangsstønad, jeśli poród nastąpi w 22 tygodniu ciąży lub później.

4.Wysokość świadczenia 

4.1 Ogólne zasady

Zasiłek rodzicielski ma pokryć zwykle osiągany dochód do 744 168 NOK (sześciokrotność kwoty podstawowej G). 

Zasiłek rodzicielski jest zwykle obliczany na podstawie średniego dochodu, jaki miało się w ciągu ostatnich 3 miesięcy kalendarzowych przed rozpoczęciem okresu zasiłku rodzicielskiego. Dotyczy to zarówno osób zatrudnionych na stałe, jak i mających różne okresy pracy lub dochody. Jeśli istnieje różnica o ponad 25% między rocznym dochodem, a dochodem w ciągu ostatnich 3 miesięcy, będzie to rozważone który dochód jest najbardziej reprezentatywny w danej sytuacji.

• jeżeli zatrudnienie trwało krócej niż 3 miesiące, zasiłek rodzicielski należy obliczać na podstawie dochodów, które uzyskało się w okresie, w którym było się zatrudnionym.  Dochód przeliczony jest wtedy na średnią miesięczną.
• w przypadku urlopu lub krótkiego okresu bezpłatnego urlopu dochód ustala się na poziomie, jaki normalnie by się miało gdyby normalnie się pracowało.
• jeżeli zatrudnienie zostaje rozwiązane przed rozpoczęciem okresu zasiłku rodzicielskiego i nie podjęto innej pracy, zasiłek rodzicielski jest obliczany na podstawie dochodów w ciągu ostatnich 3 miesięcy przed rozwiązaniem stosunku pracy.
• w przypadku pracownika na etacie, przy jednoczesnym dochodzie z bycia wolnym strzelcem, dochód należy obliczyć osobno i zsumować w jedną kwotę. Jeśli całkowity dochód przekracza sześciokrotność kwoty podstawowej, dochód pracownika jest wykorzystywany jako podstawa do obliczeń.
• Jeżeli jesteś zarówno pracownikiem, jak i osobą prowadzącą działalność na własny rachunek, zasiłek rodzicielski jest obliczany na podstawie obu dochodów. Dochody z pracy etatowej są wykorzystywane w pierwszej kolejności.
• Jeśli średnia twoich dochodów w ostatnich trzech ukończonych latach jest wyższa niż zarobki, a zarobiony dochód nie przekracza sześciokrotności kwoty podstawowej, różnica jest wypłacana jako dochód z działalności gospodarczej. Po wypłacie dochód jest zawsze pokrywany do wysokości sześciokrotności kwoty podstawowej.

4.2 Wpływy uwzględniane w obliczeniach stawki

• dochody z wynagrodzenia i świadczenia równy dochodowi z wynagrodzenia
• premie / dodatki wynikające z nakładu pracy własnej
• świadczenia otrzymywane w formie innej niż pieniądze, jeśli traci się je w czasie urlopu rodzicielskiego np. bezpłatny samochód służbowy, telefon, internet

4.3 Wpływy nieuwzględniane w obliczaniu stawki

• wynagrodzenie za nadgodziny
• feriepenger
• dodatki pokrywające wydatki związane z pracą, takie jak dodatek dietetyczny, dodatek samochodowy, dodatek na narzędzia

5.Kiedy należy składać wniosek?

5.1 Rekomendacja NAV

Ze względu na czas przetwarzania przez NAV wniosku, zaleca się wnioskowanie 4-6 tygodni przed planowanym rozpoczęciem pobierania zasiłku. 

Odpowiedź na wniosek możemy otrzymać najwcześniej 4 tygodnie przed planowanym pobieraniem świadczenia.

5.2 Matka

Należy złożyć wniosek nie później niż 3 miesiące po rozpoczęciu się przysługującego nam okresu zasiłku rodzicielskiego, ponieważ złożenie wniosku po 3 miesiącach od tego momentu oznacza rozpoczęcie utraty przysługujących nam dni.

5.3 Ojciec lub partner/partnerka

Mogą ubiegać się o świadczenia rodzicielskie najwcześniej w chwili urodzenia dziecka. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy matka jest chora, hospitalizowana lub w zakładzie opieki zdrowotnej.

Należy złożyć wniosek nie później niż w dniu, w którym matka ma ostatni dzień zasiłku rodzicielskiego. Jeśli złoży się wniosek w późniejszym terminie, otrzyma się odpowiednio mniej dni zasiłku.

6.Urlop/feriepenger

Pracownik ma prawo do wynagrodzenia urlopowego podczas zasiłku rodzicielskiego. Jeśli pracodawca płaci wynagrodzenie podczas urlopu, wynagrodzenie urlopowe jest wypłacane pracodawcy. Wynagrodzenie za urlop wynosi 10,2%  kwoty wypłacanej w pierwszych 12 lub 15 tygodniach okresu zasiłku, przed opodatkowaniem.

7.Praca i jednoczesne pobieranie świadczenia

7.1 Ogólne zasady

Można łączyć pobieranie zasiłku i pracę. Można wybrać między:

• pracą w pełnym wymiarze godzin i odłożyć okres zasiłku rodzicielskiego
• pracą w niepełnym wymiarze godzin i przedłużyć tym samym okres zasiłku rodzicielskiego

W tym przypadku stawka zmniejsza się w zależności od tego ile się pracuje, jednocześnie długość wypłacania zasiłku odpowiednio się wydłuża. 

Tj. pracując na 80% etatu otrzymujemy 20% świadczenia. Tym samym wypłacanie zasiłku się wydłuża, ponieważ w ten sposób wykorzystaliśmy mniej tygodni z puli. 

Co ważne, ilość przepracowanych godzin w skali miesiąca musi odpowiadać zadeklarowanej procentowej ilości. To oznacza, że godzin nie może ani być mniej, ani więcej. Jeśli z różnych powodów ilość godzin jest różna, należy ewentualnie podpisać nową umowę lub sporządzić aneks do umowy. To bardzo ważne, ponieważ NAV opiera się głównie na informacjach w umowie, nie na rzeczywistych czasach pracy.

UWAGA!!! – w przypadku Polaków bardzo często zdarza się sytuacja, że tylko ojciec pracujący w Norwegii ma prawo do zasiłku. Tym samym przy odroczeniu pobierania świadczenia matka musi spełniać obowiązek aktywności (pracować/ uczyć się itd.). 

Jeśli chcemy odroczyć świadczenie, a matka nie wykazuje aktywności, wniosek najprawdopodobniej zostanie odrzucony. 

7.2 Oboje rodziców pozostających w domu

Można dzielić przebywanie w domu i pracy od 7 tygodnia po porodzie. Pierwsze 6 tygodni jest  zawsze zarezerwowane dla matki z przyczyn medycznych.

Można połączyć przebywanie w domu z pracą przez pewien czas, można połączyć pracę w niepełnym wymiarze godzin. Przykładowo ojciec pracuje na 1/2 etatu i pobiera 50% zasiłku, matka również pracuje na 1/2 etatu i pobiera 50% zasiłku. W ten sposób matka jednocześnie spełnia obowiązek aktywności i przez połowę czasu pobiera świadczenia razem z ojcem.

Można również wykorzystać urlop płatny lub bezpłatny i być jednocześnie razem w domu.  Jednak bezpłatny urlop jest czymś, co uzgadnia się bezpośrednio z pracodawcą i nie jest częścią okresu zasiłku rodzicielskiego z NAV. Nieodpłatny urlop może wpłynąć na  prawo do innych świadczeń NAV i na uprawnienie do świadczeń rodzicielskich.

Według prawa pracy ojciec lub „współmatka” ma prawo do 2 tygodni urlopu po narodzinach dziecka. To jednak należy uzgadniać z pracodawca (ten urlop nie jest urlopem NAVu tylko urlopem stricte pracowniczym).

8.Choroba jednego z rodziców

Jeśli jeden z rodziców choruje i nie będzie mógł opiekować się dzieckiem lub zostanie przyjęty do szpitala lub zakładu opieki zdrowotnej możliwe jest by:

• Drugi rodzic może przejął okres zasiłku rodzicielskiego osoby chorej lub hospitalizowanej
• Każdy chory lub hospitalizowany może odroczyć okres zasiłku rodzicielskiego.

Można odroczyć lub przejąć zasiłek rodzicielski z powodu choroby w dowolnym momencie po urodzeniu dziecka. W tym czasie chory rodzic może otrzymać zasiłek chorobowy.

9.Wymagana dokumentacja 

9.1 Dokumentacja podstawowa

• Przed urodzeniem-  karta ciąży –  po 22 tygodniu ciąży, jeśli ciąża prowadzona jest poza Norwegią, karta przetłumaczona na język norweski lub angielski
• Po urodzeniu – akt urodzenia dziecka –  jeśli dziecko urodziło się poza Norwegią i nie jest obecne w Norweskim spisie ludności, na druku unijnym lub akt przetłumaczony na język norweski lub angielski
• rejestracja pobytu w Norwegii (registeringbevis) lub pozwolenie na pobyt (oppholdstillatelse)
• odcinki z pensji za ostatnich 6 przepracowanych miesięcy

9.2 Dokumentacja dodatkowa

W zależności od sytuacji: 

• dokumentacja poświadczająca powrót drugiego rodzica do pracy lub nauki (jeśli dotyczy)
• dokument tożsamości matki
• inne – w zależności od sytuacji wnioskującego (np. łączenia pracy etatowej z działalnością gospodarczą itd.)

10. Co dalej po złożeniu wniosku?

Po złożeniu wniosku, otrzymujemy od NAV potwierdzenie wnioskowania. Dokument należy przekazać pracodawcy, który następnie musi wysłać do NAV “inntektsmelding”, w którym przekazuje informacje dotyczące naszych zarobków. Na podstawie tych informacji NAV oblicza stawkę świadczenia.

Po przyjęciu i zatwierdzeniu wniosku otrzymujemy od NAV decyzje i plan wypłacania świadczenia, gdzie ujęte zostaną wszystkie okresy. Można je zmieniać lub np. zawiesić w czasie trwania pobierania świadczenia, jednak każdą zmianę należy zgłosić do NAV.

11. Co zawiera usługa?

Usługa zawiera:

• wysyłkę wniosku do NAV wraz z potrzebną dokumentacją (w przypadku wysyłki drogą pocztową, nie odpowiadamy za wysyłkę),
• dołączenie dodatkowej dokumentacji (do 2 razy), kolejne wysyłki dokumentów/wiadomości dotyczące sprawy są płatne (Zmiana terminu zasiłku rodzicielskiego jest dodatkowo płatna).

UWAGA: Decyzja dotycząca przyznania świadczenia jest po stronie NAV w Norwegii. Usługa obejmuje jedynie pośrednictwo między Tobą, a urzędem.